Maurice Ravel - Rhapsodie espagnole | Afdrukken |
zaterdag, 04 januari 2014 20:53

De Rapsodie espagnole is Ravel’s eerste grote orkestwerk, dat hij componeerde in 1907-08. Het werk roept de sfeer op van spaanse folklore, hoewel de meeste thema’s van Ravel zijn. Het werk gaat veel verder dan de toeristische Spaanse escapades van andere componisten zoals Rimski-Korsakov, Glinka en Chabrier. Ravels moeder was een Baskische die thuis liever Spaans sprak dan Frans. Ravel kende en proefde de Spaanse cultuur van binnenuit en zijn eerste herinneringen gaan terug naar de dorpsfeesten aan de Baskische kust.

Ravel en Debussy ontmoeten elkaar regelmatig rond 1900, en waardeerden elkaars werk. Ravel is zeker geïnspireerd door de impressionistische stijl van Debussy. Toch waren de mannen heel verschillend van karakter. Debussy meer open en Ravel meer gesloten. In stijl is Ravel meer dan Debussy gericht op een evenwichtige vorm, vaak geïnspireerd op oude vormen zoals de Franse suite. Ook had hij een minitieus gevoel voor detail en kleur, dat hem van Stravinsky de bijnaam zwitserse horlogemaker opleverde.

De Rapsodie heeft vier delen.
Het eerste deel: Prélude à la nuit. Très modéré is een nachtmuziek, waarin het telkens herhaalde viertonige motief een soort trance teweegbrengt.
Het tweede deel Malagueña, Assez vif is een dans die ontspringt uit de laagte van het orkest. Bij de eerste uitvoering bleef het publiek ‘Malaguena’ scanderen totdat het deel enkele keren herhaald werd.
Het derde deel, Habanera. Assez lent et d'un rythme las is wel een ‘meesterwerk van uitgebalanceerd ritme’ genoemd. De Habanera is een orkestratie van een deel uit Sites Auriculaires uit 1895 voor twee piano’s. Ravel schijnt boven de partituur demonstratief 1895 te hebben geschreven, omdat Debussy zijn eerdere stuk had bestudeerd, en met La soirée dans Grenade uit Estampes in 1903 aardig leentje-buur bij Ravel had gespeeld. En Ravel was (terecht) bang dat hij van plagiaat van zijn oudere collega zou worden beschuldigd door de pers.
Het laatste deel, Feria. Assez animé is een wervelende dans, waarin alle uitbundige spaanse ritmen inclusief castagnettes met flair tot een climax ontlaadt.

Marien Abspoel, De Philharmonie, november 2009