Troostrijk (voort)bestaan | | Afdrukken | |
woensdag, 18 april 2012 15:44 |
Ik heb gisteren God is Gek gelezen van Kluun. Lees je in een paar uur uit, een aanrader. Hij stelt telkens dezelfde vragen aan bekende personen, aan echte levende en virtuele, overleden helden zoals filosofen en wetenschappers. Aan het einde van het boekje stelt hij de vragen nog eens aan zichzelf: hij weet het niet, maar hij denkt er wel zo het een en ander van. Laat ik mezelf eens die vragen stellen. Bestaat God?Dat is voor mij een onbeantwoordbare vraag, want ik weet niet wie of wat God is, dus kan ik moeilijk oordelen over zijn bestaan of werken. Ik geloof niet in een superbrein met almacht die in z’n eentje en volgens zijn eigen ontwerp de wereld schept. Bestaat er een hoger doel in de wereld?Dat lijkt mij een verkeerde vraag. Ik denk niet dat er een hoger doel bestaat buiten de wereld. En het is onzinnig om te vragen naar het bestaan van een hoger doel, maar dan buiten mezelf en andere mensen en weldenkende dieren om. Bestaat er een hoger doel in mij? Weer een verkeerde vraag. Ik denk niet dat we moeten spreken over het bestaan van een doel. Ik ben vooral verwonderd als ik eraan denk dat ik een hoger doel kan (be)denken. En ik ben ervan overtuigd dat het (be)denken van een hoger doel bijdraagt of (laat ik voorzichtig zijn) kan bijdragen aan de kwaliteit van het leven. Als je immers dat hogere doel gaat gebruiken om andere mensen, dieren en de wereld af te slachten voegt het minder toe dan het vernietigt. Is het misschien God die dat hogere doel voor mij bedenkt? Het maakt mij niet uit wie of wat zich in mij en met mij vermengd en met mij samen tot verwondering komt over een hoger doel: liefde, kunst, schoonheid. Ik zie mijzelf niet zo strict gescheiden van andere mensen of dieren of de wereld. Kan mij het schelen als je een stukje inspiratie in mij als God benoemd of als evolutionaire overlevingsdrang? Bestaat er een leven na de dood?Die vraag is op zichzelf al verwarrend. Want mensen die deze vraag stellen bedoelen nooit, of je eraan moet twijfelen dat je kinderen na jouw dood nog bestaan. Of dat de wormen zich tegoed doen aan … Nee, deze vraag gaat om de gedachte dat jij of ik, een mens van vlees en bloed samenvalt met een persoon uit één stuk, met een eigen identiteit en bewustzijn. En zou die identiteit dan dat bewustzijn na de dood van het lichaam misschien voortleven in andere gedaante of locatie? En dan graag wel met enig gevoel voor continuïteit en herinnering van het voorgaande leven (en eerdere levens) want anders is er weinig voor te stellen bij het voortbestaan. Dan heb je gewoon weer een nieuw of ander leven. Nee, het moet toch een beetje hetzelfde zijn. En liefst wordt je dan ook nog beloond voor de ontberingen die je in het aardse hebt doorstaan. Voor mij is dit een troostrijke gedachte Dan vraagt Kluun er telkens achteraan: weet u dat zeker?Ik ben zowel uit filosofische grond als uit levenservaring overtuigd, dat alle zaken waarvan we het ‘bestaan’ bevragen een rationele constructie vereisen, vanuit allerlei afspraken en situering in een menselijke omgeving met menselijke verhoudingen van ruimte, tijd en sociale verhoudingen en historisch geheugen en ga maar door. Deze constructie is nodig om het ding of de persoon af te bakenen, te scheiden van de rest van de wereld, en de tijd stil te zetten. En verandering, want iets dat onder je handen verandert, kan je moeilijk op zijn bestaan bevragen. Dat geldt – denk ik – even hard voor een god, een persoon als voor materiële zaken zoals een tafel of een tekst in een boek. Daardoor ben ik aardig doordrongen van de onzinnigheid van vragen naar bestaan, en het verankeren van allerlei zekerheden in het bestaan van iets anders (zoals God). Autonomie, God, waarheid, werkelijkheid. Het zijn kunstzinnige creaties. Het soort creaties die je telkens opnieuw moet creëren, net zoals een muziekstuk alleen bestaat, als je erbij bent, liefst meespeelt, luistert, je verwondert en je laat ontroeren. |